Toeren tussen torens

Als heemkundigen hebben wij oog voor het waardevolle religieus erfgoed dat in Vlaanderen aanwezig is. Het valt niet te ontkennen dat met het verdwijnen van kerkgebouwen ook religieus roerend erfgoed dreigt te verdwijnen. Erfgoed dat deelt uitmaakt van een collectief geheugen, van de geschiedenis van elk dorp en zijn gemeenschap. Ook het onroerend religieus erfgoed verdient meer dan onze aandacht. De kerkgebouwen hebben gedurende eeuwen ons landschap mee vormgegeven. De ontelbare kerktorens waren even zoveel bakens aan de horizon. Wij moeten er allen samen voor zorgen dat deze ‘schatten’ bewaard blijven als herinnering aan het leven dat ooit was.

Geschiedenis kent een cyclisch verloop en is de spiegel van het maatschappelijk gebeuren. Wat ooit geweest is, komt later op een eigentijdse manier terug. Je zou zo kunnen zeggen dat angst en paniek slechte raadgevers zijn. 

Veranderingen kunnen best ingrijpend zijn. En we weten allemaal hoe huiverachtig we daartegenover staan. Liefst houden we vast aan wat we kennen. De realiteit is wat ze is en dus moeten we kiezen. Ofwel blijven we steken in ons eigen gelijk, ofwel gaan we flexibel om met de nieuwe werkelijkheid. Kiezen is echter altijd een beetje verliezen, maar  met een beetje goede wil kan er ook veel te winnen zijn. 

‘La belle époque’, de Europese geschiedenis van het einde van de 19de eeuw tot 1914 was zo een scharniermoment. De ‘oude wereld’ botste met de ‘nieuwe wereld’. De mens had de keuze tussen vaste waarden en traditie en een nieuwe, ongekende technologische (r)evolutie. Vandaag kent onze maatschappij een gelijkaardige ontwikkeling. Sinds de jaren vijftig-zestig van vorige eeuw zien we een geleidelijke verschuiving van een maatschappij die sterk beïnvloed wordt door de georganiseerde godsdienst naar een geseculariseerde samenleving. In sociologische zin is dit vaak nauw verwant met ontkerkelijking. 

De kerkgemeenschap en hun leiders zijn zich daar sterk van bewust en gaan daarover in overleg. Er wordt gezocht naar overwogen oplossingen om deze nieuwe realiteit het hoofd te bieden. En dat betekent willens nillens dat er keuzes moeten gemaakt worden. In sommige gevallen is dit heel pijnlijk en frustrerend voor de lokale gemeenschap. Het meest directe voorbeeld waarmee wij, als gewone mensen, geconfronteerd worden is het ‘kerkenbeleidsplan’.

Om verschillende redenen is men genoodzaakt na te denken over het functioneren van de geloofsgemeenschap. Er zijn minder priesters, het kerkbezoek vermindert, het onderhoud van het onroerend en roerend religieus patrimonium kost gigantisch veel geld dat vaak niet meer voorhanden is, ……. 

Een drastische ingreep is het zoeken naar andere bestemmingen van heel wat kerkgebouwen. Opnieuw moeten hier moeilijke, emotionele keuzes gemaakt worden. Welke kerk blijft beschikbaar voor de eredienst, welke krijgt een nevenbestemming, welke een herbestemming en welke zullen mettertijd verdwijnen. Eenieder bekijkt deze situatie vanuit zijn persoonlijke belevingswereld.

Aan de overkant van de straat staat de imposante kerk, die met haar klok de dienst en menige schooluren luidde. Achteraf gezellig bijpraten op het plein of in de nabijgelegen kroeg met jong en oud, vrolijk vertier staat nog altijd in het geheugen gegrift.

Productdetails:

Ondertitel    Van God’s huis tot …..

Formaat       210 x 295 mm

Volume        86 pagina’s in kleur